Porosty należą do pionierskich organizmów, które kolonizują gołe skały. Ich podstawową funkcją jest rozkładanie minerałów w skałach, tworząc glebę. Są to symbiotyczne glony i grzyby. Porosty wydzielają kwasy, które atakują skały i rozpuszczają je. Te żrące substancje chemiczne pomagają również w erozji ścian skalnych. W związku z tym porosty są często pierwszymi żywymi organizmami, które osiedlają się na świeżej skale po osunięciu się ziemi.
Porosty występują w prawie każdym regionie świata. Około 6-8% powierzchni Ziemi pokryte jest porostami. Ilość ta jest znacznie większa w regionach arktycznych. Choć mogą rosnąć na wielu różnych podłożach, najczęściej występują na skałach i na roślinach. Te, które porastają skałę, często nazywane są „litofitami”. Znanych jest ponad 20 tysięcy gatunków. Co ciekawe, odnotowano, że porosty powstały już w czasach dewońskich.
Niektóre porosty są w stanie wytrzymać ekstremalne temperatury i światło. Inne mogą żyć przez dłuższy czas w środowiskach zalanych wodą. Niektóre porosty są jednak wrażliwe na zanieczyszczenia powietrza. W zależności od porostu, jego środowisko życia może być różne – od jałowych pustyń po lasy deszczowe. W niektórych częściach świata porosty stanowią główną część ekosystemu.
Porosty dzieli się na cztery główne formy wzrostu. Porosty folioidalne mają wygląd liści, natomiast porosty skorupiaste są mocno przytwierdzone do podłoża. Inną formą porostu jest thallus, składający się z tkanki wegetatywnej. Talus zawiera włókna grzyba, które rozgałęziają się i łączą w siatkę. Inne formy to perytecja, która jest strukturą w kształcie kolby.
Porosty są symbiotyczne, co oznacza, że mają ze sobą wzajemnie korzystne relacje. Związek ten może być pozytywny na wiele sposobów, np. poprzez zwiększenie reprodukcji. Stwierdzono, że wiele porostów wytwarza allelopatyczne substancje chemiczne, które hamują kiełkowanie niektórych nasion. Dodatkowo porosty mogą być źródłem pożywienia dla innych zwierząt. Na przykład porost renifera jest popularnym pokarmem dla łosi i karibu. Porosty stanowią również siedlisko dla innych dzikich zwierząt, takich jak ptaki i owady.
Niektóre porosty zostały znalezione w środowiskach wysokogórskich, w tym w górach. Chociaż mogą one rosnąć również na jałowych pustyniach, zwykle występują na nizinach. Ponieważ porosty tworzą ekosystem, mogą przyciągać ptaki, żaby i owady. Ponadto porosty są ważne dla stabilizacji gleby. Ponieważ porosty wydzielają niewielkie ilości kwasów, mogą korodować skalną powierzchnię, rozbijając skałę i uwalniając minerały.
Wiele porostów jest symbiotycznych i może kolonizować prawie każdą powierzchnię. Można je znaleźć na klifach, kamieniach i korze. W przeciwieństwie do niektórych innych gatunków, porosty nie mają korzeni. Ponieważ nie potrzebują ciągłych źródeł wody, mogą osiedlać się na różnych podłożach. W porównaniu do roślin, porosty mogą przetrwać na szerszym zakresie gleb i skał.
Chociaż porosty są uważane za organizmy pionierskie, nie są jedyne. Wiele innych organizmów wymaga gleby do kolonizacji. Niemniej jednak, są one czasami nazywane pionierami, ponieważ są najwcześniejszymi żywymi organizmami, które osiedlają się na gołej skale.
Wśród gatunków pionierskich są mchy, porosty i trawy. Rośliny te mają wysokie tempo rozprzestrzeniania się i są w stanie przystosować się do bardziej wymagających warunków.
